Agressie en intimidatie als werkrisico: 3 op de 10 medewerkers bij de overheid getroffen

Inwoners met een kort lontje. Beledigingen, bedreigingen en verbale agressie. Het werk van bestuurders en ambtenaren in gemeenten, provincies en waterschappen staat onder druk. Uit de nieuwe Monitor Integriteit en Veiligheid 2024 (uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) blijkt dat agressie tegen overheidsmedewerkers steeds meer op de persoon gericht is en een structureel probleem vormt. Bij politieke ambtsdragers is er de afgelopen 10 jaar zelfs een duidelijke trend te zien: agressie neemt in alle vormen toe. Dat vraagt om actie.

Cijfers die schreeuwen om verandering

Bijna 3 op de 10 overheidsmedewerkers die werken met burgers kregen het afgelopen jaar te maken met agressie of intimidatie. In de maatschappelijke en publieke dienstverlening ligt dat aantal zelfs nog hoger: 62%. Bij medewerkers van de buitendienst gaat het om 43%.

28% ervaarde verbale agressie zoals schelden of discriminerende opmerkingen
16% werd bedreigd of geïntimideerd
2% maakte fysieke agressie mee, zoals duwen of slaan

Ook politieke ambtsdragers, waaronder volksvertegenwoordigers en bestuurders, bleven niet gespaard. 45% kreeg te maken met vormen van agressie, vaak ging dit om verbale agressie (41%). Vooral voorzitters van het dagelijks bestuur (66%) en burgemeesters en wethouders werden getroffen. Eén op de drie noemde het laatste incident zelfs (zeer) ernstig.

Acht op de tien slachtoffers kregen niet één, maar meerdere keren te maken met agressie of intimidatie. 86% van de medewerkers en 81% van de ambtsdragers werd meerdere keren getroffen. Vrouwelijke medewerkers werden bovendien vaker geraakt (31%) dan hun mannelijke collega’s (24%). Dit geldt ook voor ambtsdragers: 55% van de vrouwelijke volksvertegenwoordigers ervaarde agressie, tegenover 37% van de mannelijke ambtsdragers.

Agressie in publieke dienstverlening heeft een prijs

Agressie op het werk raakt mensen. In hun vak én in hun privéleven. Vaak werken mensen in de publieke dienstverlening om anderen te helpen en om in contact te zijn met inwoners. Agressie of intimidatie heeft vaak dan ook veel impact op medewerkers. En dat is te zien aan de cijfers:

60% van de medewerkers en 65% van de politieke ambtsdragers ervaart negatieve gevolgen zoals minder werkplezier, de manier waarop ze hun werk doen of mentale klachten
1 op de 10 overweegt te stoppen met het werk
21% van de medewerkers en 7% van de politieke ambtsdragers zegt dat het risico op agressie invloed heeft op de beslissingen die zij nemen

Dat is zorgwekkend. Want publieke dienstverlening draait juist om vertrouwen, toegankelijkheid en respect. Veiligheid en integriteit zijn essentieel voor medewerkers om hun publieke taak goed te kunnen vervullen. Zonder een veilige werkomgeving kunnen ambtenaren hun werk niet naar behoren uitvoeren, wat direct invloed heeft op de ambtelijke integriteit en het vertrouwen van de burger.

Agressie en intimidatie hoort niet bij je overheidsfunctie

Veel ambtenaren krijgen te maken met agressie. De meeste medewerkers bespreken een incident wel met een collega of leidinggevende (84%). Bij ambtsdragers was dit 6 op de 10 (66%). Maar een officiële melding maken? Dat gebeurt bij medewerkers bij slechts de helft. Bij ambtsdragers ligt dat aantal nog lager: 44% meldt een incident formeel. Waarom ze het niet melden? Omdat het ‘erbij hoort’. Of omdat het ‘niet ernstig genoeg’ zou zijn. Maar: agressie en intimidatie horen nooit bij je functie. En het is niet iets dat je hoeft te accepteren. Wél kun je ermee leren omgaan.

Bescherm medewerkers in de publieke sector

Veilig werken in de publieke sector vraagt om meer dan alleen beleid. Het vraagt om vaardigheden. Om medewerkers die weten hoe ze moeten reageren. Niet pas als het al geëscaleerd is, maar daarvoor. Die agressie vroeg leren herkennen. En die weten hoe ze de-escalerend kunnen handelen, ook als het op henzelf gericht is. Uit het onderzoek blijkt dat maar de helft van de ondervraagde overheidsmedewerkers vindt dat ze voldoende trainingen hebben gehad over hoe om te gaan met agressie en intimidatie. Bij politieke ambtsdragers is dat slechts 42%. Daar ligt dus een grote kans om veiligheid te vergroten.

Wat kun je doen tegen agressie op het werk?

Je kunt medewerkers goed voorbereiden op agressie en intimidatie. Dat zorgt ervoor dat ze steviger en met meer vertrouwen in hun schoenen staan, beter weten hoe te handelen en dat incidenten zelfs kunnen worden voorkomen. Een paar tips:

Zorg voor structurele training in omgaan met ongewenst gedrag
Laat medewerkers oefenen met realistische scenario's
Bespreek incidenten actief, en maak melden laagdrempelig

Basistraining omgaan met agressie: veilig werken in de publieke sector

Wil je medewerkers leren omgaan met agressie, intimidatie en andere vormen van ongewenst gedrag? Onze Basistraining omgaan met agressie en ander ongewenst gedrag is zeer geschikt voor de publieke sector. In deze training leren medewerkers:

Vormen van agressie herkennen (zoals frustratie-agressie of doelgerichte agressie)
Effectief reageren en de-escalerend communiceren, mét behoud van de relatie
Grenzen stellen en professioneel blijven onder druk
Ervaringen uitwisselen en oefenen met een trainingsacteur

Meer informatie over ons aanbod voor gemeenten vind je op de pagina: Sociale veiligheid voor gemeenten. De trainingen zijn praktisch, direct toepasbaar en beschikbaar voor individuele deelnemers én incompany voor teams.

Veilig werken bij de overheid

Agressie tegen ambtenaren en overheidsmedewerkers is geen incident meer. Het is structureel, persoonlijk en raakt het hart van de publieke dienstverlening. Door te investeren in training, bewustwording en open gesprek, werk je aan een veilige werkomgeving waarin medewerkers zich gesteund voelen. Benieuwd naar het hele onderzoek en alle cijfers? Dat vind je hier.

Wil je advies over de aanpak van agressie op de werkvloer? Of samen met ons een passende training neerzetten voor je medewerkers? Neem contact op met Veiligheidstrainingen.nl. Samen zorgen we voor veiligheid in de publieke sector.

Adviesgesprek aanvragen

Vrijblijvende offerte

Bron:
Rijksoverheid (2024). Monitor Integriteit en Veiligheid 2024: Deel 2 - Agressie en intimidatie

Lees meer

Onderzoek ervaringen van cursisten na deelname cursus Omgaan met ongewenst gedrag
Om meer inzicht te krijgen in ongewenst gedrag op de werkvloer, hebben wij een onderzoek uitgevoerd onder onze cursisten. We willen beter begrijpen waarom zij de training volgen, uit welke sectoren zij komen, welke vormen van ongewenst gedrag zij ervaren en hoe vaak dit voorkomt. Daarnaast onderzoeken we hoe onze training wordt ervaren en of de geleerde technieken daadwerkelijk toepasbaar en effectief zijn in de praktijk. Zo wij onze dienstverlening blijven verbeteren.
EO-programma ‘Black-out’ geeft inzicht in de impact van langdurige stroomuitval op organisaties en hoe dit kan leiden tot bedrijfscrises
Op maandag 11 november werd op NPO1 het programma ‘Black-out’ uitgezonden. Een fictief journaal waarin inzicht werd gegeven in wat er gebeurt als in Nederland langdurig de stroom uitvalt. Gemaakt in samenwerking met de overheid, waaronder verschillende ministers en de gemeente Utrecht. Niet alleen de gevolgen voor mensen werden zichtbaar, ook werd inzichtelijk gemaakt wat de impact hiervan is voor organisaties. Een goed voorbeeld van een crisissituatie die een bedrijfscrisis kan veroorzaken. Of je nou fietsenmaker of bakker bent, in de retail werkt, agrarische sector of de logistiek. Het heeft op alle branches en organisaties impact.
NEA 2023: dit zijn de cijfers van ongewenst gedrag op de werkvloer
Kwetsende scheldpartijen, agressie, bedreiging, intimidatie, discriminatie en ongewenst gedrag: dit zijn allemaal vormen van grensoverschrijdend gedrag. Helaas komt dit nog steeds voor, ook op de werkvloer. Het CBS en TNO voerden in 2023 wederom, in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de ‘Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) uit. Het rapport publiceerden ze in 2024. De cijfers? Die liegen er niet om. Daarom is het goed om als organisatie te weten wat je kunt, of misschien zelfs móet, doen om je medewerkers te beschermen.
BHV opfrisweken bij BHV.NL
BHV.NL doopt de zomermaanden om tot BHV opfrisweken. Heel juli en augustus staan in het teken van het opfrissen van kennis en vaardigheden.
Laat je inspireren en zet veiligheid op nr. 1 in 2024
Wil jouw organisatie in 2024 aan de slag met bedrijfsveiligheid, maar kunnen jullie wel wat inspiratie gebruiken? We delen graag de succesvolle veiligheidsinitiatieven van andere bedrijven met je, zodat jouw organisatie vol goede ideeën dit nieuwe jaar tegemoet kan. Zoals het organiseren van een BHV-dag, het organiseren van activiteiten tijdens de Week van de Veiligheid, het versterken van de bedrijfsnoodorganisatie en effectieve methoden om ongewenst gedrag aan te pakken.
Het verminderen van seksueel grensoverschrijdend gedrag
In maart 2023 heeft I&O Research een rapport gepubliceerd over seksueel grensoverschrijdend gedrag in Nederland. Het onderzoek bracht bevindingen aan het licht over hoe Nederlanders denken over, associëren met, en reageren op dit actuele maatschappelijke probleem. Wil je weten hoe je seksueel grensoverschrijdend gedrag kan voorkomen, en meer weten over hoe je het beste kan handelen als het tóch voorkomt? Bekijk dan de cursus Omgaan met seksuele intimidatie en grensoverschrijdend gedrag.
Omgaan met seksueel grensoverschrijdend gedrag in het uitgaansleven
BHV.NL helpt je de balans op te maken: hoe veilig is jouw organisatie?
Hoe veilig is jouw organisatie?
Nationaal actieplan seksueel ongewenst gedrag in aantocht
Wat kun (en moet) jij doen als werkgever?