Nationaal actieplan seksueel ongewenst gedrag in aantocht

dinsdag 2 augustus 2022

In 2020 zijn ongeveer 1,6 miljoen Nederlanders slachtoffer geworden van seksueel geweld. Deze cijfers van het CBS liegen er niet om. Reden voor de overheid om met een actieplan te komen: het is tijd voor cultuurverandering. In privésituaties, maar zeker ook op de werkvloer. Want ook daar krijgt 1 op de 5 vrouwelijke medewerkers van 15 tot 25 jaar te maken met ongewenste seksuele aandacht. Daarover schreven we eerder dit artikel. Maar ook mannen en transgenders zijn te vaak slachtoffer. Tijd voor actie dus. Wat staat er in het nationaal actieplan van het kabinet dat in het najaar van 2022 wordt gelanceerd en wat betekent dit voor jou als werkgever?

Cultuurverandering noodzakelijk

De afgelopen jaren zijn er regelmatig incidenten in het nieuws geweest die hebben laten zien dat grensoverschrijdend gedrag, offline én online, breed in de samenleving terugkomt. De impact op slachtoffers kan enorm groot zijn. Zowel fysiek als mentaal. Als slachtoffers niet de juiste hulp en steun ontvangen of zelfs de schuld krijgen, kan dit geweld ziekmakend zijn. Een cultuurverandering is onvermijdelijk, vinden Ministers Dijkgraaf (OCW) en Van Gennip (SZW). Daarom willen zij voortvarend maatregelen nemen. Hoe? Door wet- en regelgeving te verstevigen, gerichte acties op te zetten en het maatschappelijk gesprek aan te gaan. Oók in de directiekamer en op de werkvloer. Een effectieve en gezamenlijke aanpak dus, waarbij het kabinet samenwerkt met maatschappelijke organisaties, sociale partners, wetenschappers en ervaringsdeskundigen.

Onze trainingen:

IAO-verdrag: geweld op de werkvloer

Deze problematiek is niet alleen in Nederland te zien, er zijn niet voor niets verschillende internationale verdragen tegen grensoverschrijdend gedrag. Zo ook het Internationale Arbeidsorganisatie (IAO)-verdrag 190 dat in Europa is aangenomen en zich richt op het uitbannen van geweld en intimidatie op de werkvloer. Het kabinet is van plan dit verdrag in Nederland te bekrachtigen en neemt dit mee in het nationaal actieplan. Het gaat dan om maatregelen op het gebied van preventie en bescherming, handhaving en genoegdoening, en advies en scholing.

Het nationaal actieplan

Het overkoepelende doel van het nationaal actieplan van de overheid is duidelijk: voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag en geweld. De cultuurverandering moet zorgen voor een samenleving waarin iedereen zich veilig voelt. Het kabinet heeft deze ambitie vertaalt naar zes doelen. De twee belangrijkste doelen voor bedrijven en organisaties lichten we als eerst wat uitgebreider toe.

Scherpe formele normen stellen in wet- en regelgeving. Het nationaal actieplan besteedt aandacht aan maatschappelijke normen, maar ook aan formele en wettelijke normen om duidelijk te maken wat wel en niet toelaatbaar is én hoe ermee om te gaan. Wat dat betekent voor werkgevers? Denk aan de wettelijke verplichting van een vertrouwenspersoon, een wettelijk verplichte gedragscode en een wettelijk verplichte klachtenprocedure en –commissie.
Organisaties, gemeenten en clubs ondersteunen om processen op orde te brengen. Het kabinet wil dat over drie jaar iedere organisatie en ieder bedrijf weet wat er verwacht wordt om seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld tegen te gaan. Maar ook hoe te handelen als het toch gebeurt. Voor organisaties is het belangrijk dat processen op orde zijn, want alleen dan kunnen zij succesvol inzetten op preventie, melding en het duurzaam oplossen van de problematiek. Een paar acties uit het plan die daaraan bijdragen zijn:

Grensoverschrijdend gedrag niet alleen generiek aanpakken, maar ook per sector.
Zorgen dat werkgevers hun arbeidsomstandighedenbeleid op orde hebben. De verplichte Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) is het startpunt van een veilige werkomgeving. Key (en verplicht!) hierin is een preventiemedewerker die de risico’s in kaart brengt, een RI&E opstelt en deze bewaakt. De overheid zet hierop in via het meerjarenprogramma RI&E. Dit doen zij onder andere door de psychosociale arbeidsbelasting (PSA)-categorie in de online tool ‘Route naar RI&E’ te verbeteren. Heb jij nog geen preventiemedewerker benoemd? Dan is deze cursus ideaal.
Onderzoeken of de VOG-screening voor professionals in het onderwijs aangescherpt moet worden.

Tot maatschappelijke normen komen en een gedeeld beeld krijgen over hoe we met elkaar willen omgaan in de samenleving en wat daarvoor nodig is. Hierbij is extra aandacht voor genderstereotypering en machtsongelijkheid. Het kabinet wil de samenleving helpen met kennis over gezonde relaties, grenzen, wensen en seksuele weerbaarheid.
Omstanders activeren door hen duidelijk te maken wat wel en niet kan en hoe zij kunnen reageren. Vaak grijpt maar een kwart van de omstanders in bij situaties die over de schreef gaan; die groep moet groter worden.
De toegankelijkheid en vindbaarheid van meldpunten en hulpdiensten voor slachtoffers én plegers verbeteren.
Verbeteren van adequate en effectieve hulp waardoor verdere schade zoveel mogelijk voorkomen wordt.

Wat kun je doen als werkgever?

Het kabinet wil in het najaar van 2022 het nationaal actieplan lanceren tijdens een persconferentie. Dit heeft ook gevolgen voor jou als werkgever. We hebben al een paar actiepunten gedestilleerd waarmee je aan de slag kunt:

Het maatschappelijk gesprek mee aangaan op de werkvloer en in de directiekamer.
Zijn de grenzen duidelijk? Zorg dan dat de gehele organisatie hiervan op de hoogte is en handhaaf hierop.
Het up-to-date houden van je RI&E: laat je preventiemedewerker deze regelmatig onder de loep nemen.
Vertrouwenspersonen én het belang van nazorg meer bekendheid geven binnen de organisatie.
Medewerkers wapenen met veiligheidstrainingen, bijvoorbeeld over ongewenst gedrag.

Meer weten? We hebben hierover een uitgebreid artikel geschreven: Wat doe jij tegen ongewenst gedrag in jouw organisatie?

Jouw bedrijfsnoodorganisatie op orde

Hoe is het gesteld met de veiligheid in jouw organisatie? Zijn de risico’s in beeld, hoe gaan mensen met elkaar om en voelen zij zich veilig op jouw werkvloer? Maak de balans op. Op onze pagina ‘even de balans opmaken’ vind je een gratis veiligheidscheck en meer informatie om je bedrijfsnoodorganisatie up-to-date te houden en naar een hoger niveau te tillen. Advies nodig of wil je gewoon eens sparren? Onze ervaren specialisten staan voor je klaar.

Lees meer

EO-programma ‘Black-out’: inzicht in de impact van langdurige stroomuitval op organisaties en mogelijke bedrijfscrises.
Op maandag 11 november werd op NPO1 het programma ‘Black-out’ uitgezonden. Een fictief journaal waarin inzicht werd gegeven in wat er gebeurt als in Nederland langdurig de stroom uitvalt. Gemaakt in samenwerking met de overheid, waaronder verschillende ministers en de gemeente Utrecht. Niet alleen de gevolgen voor mensen werden zichtbaar, ook werd inzichtelijk gemaakt wat de impact hiervan is voor organisaties. Een goed voorbeeld van een crisissituatie die een bedrijfscrisis kan veroorzaken. Of je nou fietsenmaker of bakker bent, in de retail werkt, agrarische sector of de logistiek. Het heeft op alle branches en organisaties impact.
NEA 2023: dit zijn de cijfers van ongewenst gedrag op de werkvloer
Kwetsende scheldpartijen, agressie, bedreiging, intimidatie, discriminatie en ongewenst gedrag: dit zijn allemaal vormen van grensoverschrijdend gedrag. Helaas komt dit nog steeds voor, ook op de werkvloer. Het CBS en TNO voerden in 2023 wederom, in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de ‘Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) uit. Het rapport publiceerden ze in 2024. De cijfers? Die liegen er niet om. Daarom is het goed om als organisatie te weten wat je kunt, of misschien zelfs móet, doen om je medewerkers te beschermen.
BHV opfrisweken bij BHV.NL
BHV.NL doopt de zomermaanden om tot BHV opfrisweken. Heel juli en augustus staan in het teken van het opfrissen van kennis en vaardigheden.
Laat je inspireren en zet veiligheid op nr. 1 in 2024
Wil jouw organisatie in 2024 aan de slag met bedrijfsveiligheid, maar kunnen jullie wel wat inspiratie gebruiken? We delen graag de succesvolle veiligheidsinitiatieven van andere bedrijven met je, zodat jouw organisatie vol goede ideeën dit nieuwe jaar tegemoet kan. Zoals het organiseren van een BHV-dag, het organiseren van activiteiten tijdens de Week van de Veiligheid, het versterken van de bedrijfsnoodorganisatie en effectieve methoden om ongewenst gedrag aan te pakken.
Het verminderen van seksueel grensoverschrijdend gedrag
In maart 2023 heeft I&O Research een rapport gepubliceerd over seksueel grensoverschrijdend gedrag in Nederland. Het onderzoek bracht bevindingen aan het licht over hoe Nederlanders denken over, associëren met, en reageren op dit actuele maatschappelijke probleem. Wil je weten hoe je seksueel grensoverschrijdend gedrag kan voorkomen, en meer weten over hoe je het beste kan handelen als het tóch voorkomt? Bekijk dan de cursus Omgaan met seksuele intimidatie en grensoverschrijdend gedrag.
Omgaan met seksueel grensoverschrijdend gedrag in het uitgaansleven
BHV.NL helpt je de balans op te maken: hoe veilig is jouw organisatie?
Hoe veilig is jouw organisatie?
BHV opfrisweken 2023 - BHV.NL
Bij BHV.NL staat de zomer weer in het teken het opfrissen van kennis en vaardigheden. Want jaarlijks je kennis opfrissen kan van levensbelang zijn.
Steeds meer medewerkers last van ongewenste aandacht
1 op de 5 vrouwelijke medewerkers van 15 tot 25 jaar krijgt op de werkvloer te maken met ongewenste seksuele aandacht. Dat blijkt uit onderzoek van CBS en TNO. De enquête is afgenomen in het laatste kwartaal van 2021 bij 50.000 medewerkers van 15 tot 75 jaar. Daarbij is het opvallend dat dit ongewenste gedrag het vaakst van externe personen komt, zoals klanten, patiënten, leerlingen en passagiers. Beroepsgroepen met veel persoonlijk contact zijn extra kwetsbaar. Denk aan verpleegkundigen, verzorgenden, kassamedewerkers en horecapersoneel. Hoeveel van deze onjuist bejegende vrouwen werken bij jouw organisatie, denk je? En nog belangrijker: hoe kun je deze groep helpen dit ongewenste gedrag te voorkomen of om te buigen?