NEA 2023: dit zijn de cijfers van ongewenst gedrag op de werkvloer

Kwetsende scheldpartijen, agressie, bedreiging, intimidatie, discriminatie en ongewenst gedrag: dit zijn allemaal vormen van grensoverschrijdend gedrag. Helaas komt dit nog steeds voor, ook op de werkvloer. Het CBS en TNO voerden in 2023 wederom, in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de ‘Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) uit. Het rapport publiceerden ze in 2024. De cijfers? Die liegen er niet om. Daarom is het goed om als organisatie te weten wat je kunt, of misschien zelfs móet, doen om je medewerkers te beschermen.

De NEA 2023 vragenlijst werd door ruim 60.000 werknemers ingevuld. Thema’s als fysieke arbeidsbelasting en verzuim komen aan bod, maar er komen ook vragen over ongewenst gedrag voorbij. We delen hier de opvallendste resultaten over dat laatste onderwerp.

In iedere branche is het raak

In welke branche je ook werkt, overal komt een vorm van ongewenst gedrag voor. Door klanten, collega’s of leidinggevenden. Maar welke branches scoren nu het hoogst? We zetten het op een rijtje:

Zorg (29,6%)
Horeca (20%)
Handel (17,4%)
Bestuur (17,4%)
Recreatie (17,1%)
Onderwijs (16,9%)
Vervoer (16,7%)

Onze trainingen:

Wat opvalt, is dat in de zorg het meeste sprake is van ongewenst gedrag. Ook in de horeca gebeuren dingen die niet gewenst zijn. Deze sectoren scoren een stuk hoger dan de anderen. Laten we eens inzoomen op de gegeven antwoorden in deze twee branches.

Ongewenst gedrag in de zorg
Op de vraag of er in de afgelopen 12 maanden enige vorm van ongewenst gedrag is ervaren, antwoordde bijna 30% van alle zorgmedewerkers ‘ja’. Hier zijn het vooral patiënten die het medewerkers lastig maken. Maar liefst 1 op de 4 werknemers (25,4%) gaf aan ongewenst gedrag van patiënten ervaren te hebben in de afgelopen 12 maanden. Daarbij ging het om verschillende vormen van ongewenst gedrag, maar intimidatie en bedreiging (18,3%), lichamelijk geweld (9,9%) en ongewenste seksuele aandacht (8%) staken erbovenuit.

Ongewenst gedrag in de horeca
In de horeca antwoordt 1 op de 5 ‘ja’ op de vraag ‘Heb je de laatste 12 maanden te maken gehad met enige vorm van ongewenst gedrag door klanten, collega’s of leidinggevenden?’ Ongewenste seksuele aandacht komt daar van alle sectoren het meest voor (10,8%), het vaakst door klanten (7,3%). Ook krijgt 11,4% te maken met bedreiging of intimidatie.

Vormen van ongewenst gedrag

Er zijn dus verschillende vormen van ongewenst gedrag. Het kan bijvoorbeeld gaan om intimidatie, ongewenste seksuele aandacht, lichamelijk geweld of pesten. Van alle werknemers die de vragenlijst invulde kwam 17% in de afgelopen 12 maanden tijdens het werk in aanraking met enige vorm van ongewenst gedrag. Per vorm van ongewenst gedrag ging het om de volgende cijfers:

Intimidatie of bedreiging (12%)
Discriminatie (11%)
Pesten (5,3%)
Ongewenste seksuele aandacht (4,5%)
Lichamelijk geweld (2,9%)

Maar door wie gebeurde dit dan het meest? Klanten maakte zich het vaakst schuldig aan intimidatie, bedreiging, ongewenste seksuele aandacht en lichamelijk geweld, terwijl collega’s zich het vaakst schuldig maakte aan pesten op het werk. Discriminatie op het werk vindt het meest plaats vanwege afkomst, huidskleur of nationaliteit (2,9%) en vanwege leeftijd (2,6%), maar ook door het geslacht (inclusief zwangerschap, 2,1%).

Meer vrouwen dan mannen

Als we dan verder inzoomen op deze cijfers, zien we dat vrouwen vaker te maken krijgen met ongewenst gedrag op het werk dan mannen. Want 21,5% van de vrouwen bevestigde enige vorm van ongewenst gedrag op het werk, tegenover 13% van de mannen. Deze dames ervaarden intimidatie of bedreiging door klanten, collega’s of leidinggevenden.

Vergaande gevolgen

Het is belangrijk dat een werkplek niet alleen fysiek een veilige plek is, maar ook mentaal. Dat is ook zo in de wet vastgelegd. Alle vormen van ongewenst gedrag zoals pesten, discriminatie, (seksuele) intimidatie, agressie en geweld hebben impact op je medewerkers. Een flinke impact. Het is een vorm van Psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Met PSA wordt de stress bedoelt die voortkomt uit zowel een te hoge werkdruk als ongewenst gedrag. Het gevolg is vaak dat werknemers gedemotiveerd raken en last kunnen krijgen van lichamelijke, psychische en sociale klachten. Met ziekteverzuim, langdurige uitval en uiteindelijk zelfs arbeidsongeschiktheid tot gevolg. Een onprettige situatie voor zowel de werknemer als jou als werkgever. Als werkgever kost het je namelijk veel geld.

In actie: maatregelen

De behoefte aan maatregelen groeit. Ook hiernaar is gevraagd in het NEA-onderzoek. Daaruit blijkt dat van alle werknemers 10% vindt dat er (extra) maatregelen nodig zijn tegen het ongewenst gedrag, vooral van klanten. Deze behoefte is in de sectoren zorg en onderwijs het grootst, blijkt uit de cijfers. Gelukkig kun je medewerkers beschermen tegen ongewenst gedrag. Zo helpt het om mensen te trainen zodat ze sterker in hun schoenen komen te staan en weten hoe te handelen.

Trainen op omgaan met agressie en ongewenst gedrag

Helaas, ongewenst gedrag is niet altijd te voorkomen. Toch kun je werknemers helpen door te leren hoe ze ermee om kunnen gaan. Hebben jouw medewerkers contact met klanten, cliënten, patiënten, leerlingen of externen? Dan is trainen absoluut zinvol. Veiligheidstrainingen.nl zorgt ervoor dat jouw medewerkers op een veilige en respectvolle manier met mensen kunnen omgaan die ongewenst gedrag vertonen, mét behoud van de relatie. Meer informatie over deze training vind je hier: Basistraining omgaan met agressie en ander ongewenst gedrag.

Ga voor dat veilige gevoel!

Wil je meer weten of advies op maat over de cursussen? Neem dan contact met ons op. Onze adviseurs helpen je graag verder. Veiligheidstrainingen.nl adviseert en verzorgt veiligheids- en preventietrainingen voor organisaties in diverse branches door heel Nederland. Voor zowel incompany (groepstrainingen op locatie) als open rooster (individueel te volgen). Vraag voor een incompany training een vrijblijvende offerte aan of bekijk ons cursusaanbod. Met onze cursussen zorgen wij samen met jou voor veiligheid en een veilig gevoel.

Vrijblijvende offerte

Bekijk de cursussen

Bron:
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (2024)
Nederlandse Arbeidsinspectie (2024)
TNO, CBS & Ministerie van SWZ (2024) NEA 2023

Lees meer

EO-programma ‘Black-out’: inzicht in de impact van langdurige stroomuitval op organisaties en mogelijke bedrijfscrises.
Op maandag 11 november werd op NPO1 het programma ‘Black-out’ uitgezonden. Een fictief journaal waarin inzicht werd gegeven in wat er gebeurt als in Nederland langdurig de stroom uitvalt. Gemaakt in samenwerking met de overheid, waaronder verschillende ministers en de gemeente Utrecht. Niet alleen de gevolgen voor mensen werden zichtbaar, ook werd inzichtelijk gemaakt wat de impact hiervan is voor organisaties. Een goed voorbeeld van een crisissituatie die een bedrijfscrisis kan veroorzaken. Of je nou fietsenmaker of bakker bent, in de retail werkt, agrarische sector of de logistiek. Het heeft op alle branches en organisaties impact.
BHV opfrisweken bij BHV.NL
BHV.NL doopt de zomermaanden om tot BHV opfrisweken. Heel juli en augustus staan in het teken van het opfrissen van kennis en vaardigheden.
Laat je inspireren en zet veiligheid op nr. 1 in 2024
Wil jouw organisatie in 2024 aan de slag met bedrijfsveiligheid, maar kunnen jullie wel wat inspiratie gebruiken? We delen graag de succesvolle veiligheidsinitiatieven van andere bedrijven met je, zodat jouw organisatie vol goede ideeën dit nieuwe jaar tegemoet kan. Zoals het organiseren van een BHV-dag, het organiseren van activiteiten tijdens de Week van de Veiligheid, het versterken van de bedrijfsnoodorganisatie en effectieve methoden om ongewenst gedrag aan te pakken.
Het verminderen van seksueel grensoverschrijdend gedrag
In maart 2023 heeft I&O Research een rapport gepubliceerd over seksueel grensoverschrijdend gedrag in Nederland. Het onderzoek bracht bevindingen aan het licht over hoe Nederlanders denken over, associëren met, en reageren op dit actuele maatschappelijke probleem. Wil je weten hoe je seksueel grensoverschrijdend gedrag kan voorkomen, en meer weten over hoe je het beste kan handelen als het tóch voorkomt? Bekijk dan de cursus Omgaan met seksuele intimidatie en grensoverschrijdend gedrag.
Omgaan met seksueel grensoverschrijdend gedrag in het uitgaansleven
BHV.NL helpt je de balans op te maken: hoe veilig is jouw organisatie?
Hoe veilig is jouw organisatie?
Nationaal actieplan seksueel ongewenst gedrag in aantocht
Wat kun (en moet) jij doen als werkgever?
BHV opfrisweken 2023 - BHV.NL
Bij BHV.NL staat de zomer weer in het teken het opfrissen van kennis en vaardigheden. Want jaarlijks je kennis opfrissen kan van levensbelang zijn.
Steeds meer medewerkers last van ongewenste aandacht
1 op de 5 vrouwelijke medewerkers van 15 tot 25 jaar krijgt op de werkvloer te maken met ongewenste seksuele aandacht. Dat blijkt uit onderzoek van CBS en TNO. De enquête is afgenomen in het laatste kwartaal van 2021 bij 50.000 medewerkers van 15 tot 75 jaar. Daarbij is het opvallend dat dit ongewenste gedrag het vaakst van externe personen komt, zoals klanten, patiënten, leerlingen en passagiers. Beroepsgroepen met veel persoonlijk contact zijn extra kwetsbaar. Denk aan verpleegkundigen, verzorgenden, kassamedewerkers en horecapersoneel. Hoeveel van deze onjuist bejegende vrouwen werken bij jouw organisatie, denk je? En nog belangrijker: hoe kun je deze groep helpen dit ongewenste gedrag te voorkomen of om te buigen?